Prof. Dr. Özgür Biyan
Türk Gelir Vergisi Kanunu (GVK) içinde yer alan pek çok vergi güvenlik müessesesi uygulamadan kalkmasına rağmen halen varlığını koruyan birkaç düzenlemeden biri de gayrimenkul sermaye iratlarına yönelik emsal kira bedeli uygulamasıdır. GVK’nın 73. maddesinde yer alan uygulamaya göre gayrimenkul sermaye iradı elde eden bir kişi kanunda sayılan kişiler dışında herhangi bir kişiye bilhassa bedelsiz tahsis (kiralama) işlemi yaptığında gelir elde etmediğinde ya da elde ettiği gelir emsal kira bedelinin altında kaldığında emsal kira bedeli üzerinden beyanname vermek ve gelir vergisi ödemek durumunda kalmaktadır.
Uygulamanın amacının vergi kayıp ve kaçağını önlemek ve ödeme gücünün doğru kavranmasını sağlamak olduğu dikkate alındığında emsal kira bedeli uygulamasının “haklı bir nedeni” olduğu görülmektedir. Zira böyle bir uygulama olmasaydı “bedelsiz tahsis” adı altında kiralama işlemleri gerçekte olduğundan farklı gösterilebilecek ve vergi ödemeden gelir elde etmek, diğer bir ifadeyle peçeleme işlemi yapmak kolay hale gelecekti. Yasama organının böyle bir boşluğu görmesi ve buna engel olmaya çalışması oldukça normal ve yerinde karşılanması gereken bir durumdur. Ancak madalyonun öteki yüzüne bakıldığında söz konusu vergi güvenlik müessesesinin problemli tarafları olduğu da görülmektedir. Zira muvazaalı işlemlerin önüne geçmek ve vergi kayıplarını önlemek amacıyla getirilen uygulama başta Vergi Usul Kanunu (VUK) ve Gelir Vergisi Kanunu (GVK) hükümleri ve anayasal vergileme ilkeleri ile uyuşmamaktadır. Temel hakların başında gelen mülkiyet hakkının kullanımı ile ilgili sorunlar bir yanda, elde edilmeyen gelirin vergilendirilmesi durumu diğer yanda adil olmayan sonuçlar yarattığı bir gerçektir. İşte bu durumda düzenlemenin “haklı gerekçe”sinin sorgulanması ihtiyacı yeniden hasıl olmakta ve geçmişte geçerli kabul edilebilecek sebeplerin günümüzde farklı çözüm yolları ile yeniden düzenlenebilme ihtimalinin mümkün olup olmadığı yeniden düşünülmesi gerekmektedir. Bu tespit ve amaçlarla çalışmada emsal kira bedelinin ayrıntılarına girilmeksizin varlık nedeni, yarattığı hukuki sorunlar irdelenmekte ve bu sorunların nasıl çözülebileceği konusunda düşünceler paylaşılmaktadır.
Çalışmanın tamamını okumak için burayı tıklayabilirsiniz.
ATIF İÇİN:
Ö. Biyan, “Kira Gelirlerinde Uygulanan Emsal Kira Bedeli Üzerine Bazı Düşünceler”, Prof. Dr. Doğan Şenyüz’e Armağan (Maliye), (Editör: Adnan Gerçek), Ekin Kitabevi, Bursa, 2023, ss.51-74, ISBN: 978-625-6559-22-6.
