Geçtiğimiz günlerde bir avukat arkadaşımızdan şöyle bir soru geldi:
“idare Mahkemesi kararını icra takibine konu ettiğinizde idare ödemeyi yapıyor ve icra dairesi ise damga vergisi doğduğundan bahisle damga vergisi ödemesi ilgili vergi dairesine yapılıp makbuzu ibraz edilmeden size parayı ödemiyor. En azından bize bu şekilde ödeme yapılmıyor.
Yaptığım ön araştırmaya göre 2016 Yılı Damga Vergisi Tutarları tablosundaki kalemlerden
IV. Makbuzlar ve diğer kağıtlar
1. Makbuzlar
d) İcra dairelerince resmi daireler namına şahıslara ödenen paralar için düzenlenen makbuzlar için (Binde 7,59) damga vergisi öngörülüyor.
Bunun mantığını anlamakta zorlanıyorum.Damga vergisi ödenmesi gerekliliği konusundaki yorum ve değerlendirmelerinizi rica edebilir miyim?“
Bu soru bahanesi ile damga vergisinin varoluş nedeni hakkında öğrencilerimize yönelik kısa açıklamayı sizlerle paylaşmakta fayda gördüm.
Damga vergisinin teorik anlamda tanımını yapmak kolay değildir. Kanunun genel gerekçesinde dahi bu ifade edilmiştir. Ernst Blumenstein damga vergisini şöyle tanımlamıştır: “hukuki muamelelerin mesnedini teşkil eden evrak ve vesikalar üzerine konulmuş hukuki tedavül vergisi”.
Damga vergisi neden vardır? Aslında bu sorunun net bir cevabı yoktur. Bulmak da zordur. Hele günümüzde şahsi kanaatim bu verginin acilen kaldırılması gerekmektedir. Anlamsızdır. Hatta bir adım daha öteye gidersek sözleşme özgürlüğünü dahi etkilemektedir. Zira bireyler salt daha az damga vergisi ödemek adına farklı hukuki kılıflandırmalara gitmekte, nüsha yerine suret çıkarmakta vb yollara sapmaktadır. Bugün ölçülülük ilkesini aşan damga vergisi tarhiyatları ile karşılaşılmaktadır.
İlla da cevap aranırsa da şunu söylemek mümkündür. 1845 li yıllara dayanan ve yürürlüğe girmesi ile pek çok resim uygulamasını da yürürlükten kaldıran damga vergisi kişiler arasında tanzim edilen sözleşmeleri devletin korumacılığı altına alır. İhtilaflar olması durumunda çözüm mercileri devlet organları olacağından koruma beklendiğinde bunun bedeli de damga vergisidir. İspat gücü kazanması açısından da belgelerin damga vergisi ödenmesi gerektiği ileri sürülebilir. Ama bunlar tartışılabilir. Hatta kanımca yersizdir. Ancak neden damga vergisi vardır dediğimizde genellikle buna benzer cümleler kurulmaktadır.
Dolayısıyla icra dairelerince resmi daireler adına şahıslara ödenen paralar için düzenlenen makbuzlarda da neden damga vergisi vardır sorusu bir bilinmeyendir. Ben bu soruya başka bir soru ile karşılık vereyim.
Beyanname veriyoruz diye bizden damga vergisi alan bir sistem içindeyiz. Hiç vergim çıkmasa dahi sadece beyanname veriyorum diye (bir sözleşme vb. nitelikte olmamasına rağmen), sadece devletin bana yükümlendirdiği bildirim ödevimi yapmam nedeniyle damga vergisi alınıyor? Ben bunun sebebini bulamadım. Hukuki bir gerekçe göremedim. Sadece şunu gördüm. Yapılan bu tür işlemlerden damga vergisi adı altında ödeme alınmasının sebebi mali amaçlıdır. Diğer değişle devlet para kazanmak, gelir elde etmek için bu vergiyi almaya devam etmektedir.
Devletin toplam vergi gelirleri içinde damga vergisinin payı günümüzde % 3 e yakındır. (tam olarak 2,7). Beyanname veren gelir vergisi mükelleflerinin ödediği gelir vergisinin toplam vergi gelirleri içindeki payı ise % 1 den biraz fazladır. (bkz. Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Beyan Sistemi Çalışmıyor)
Düşünebiliyor musunuz? Beyanname veren gelir vergisi mükelleflerinin ödediği gelir vergisinden daha fazla damga vergisi tahsilatı yapılmaktadır. O zaman bu gelir kapısından devlet vazgeçmeyecektir.
Kısa paylaşıma son verirken şunu da ilave edelim. Basından duyduğumuz ve takip edebildiğimiz kadarı ile yukarıda kısaca ifade ettiğimiz problemlerin azaltılması amacıyla önemli değişiklikler yapılması gündemdeki konular arasındadır. Bu konuda aşağıdaki linklere tıklayabilirsiniz.
http://www.hurriyet.com.tr/52-yillik-uygulama-kalkiyor-tek-nushada-damga-vergisi-alinacak-40116942
