Dr. Özgür BİYAN – AloMaliye web sitesinde 24.10.2012 tarihinde yayınlanmıştır.
Uygulamada karşılaşılan çeşitli hususlarla ilgili Alomaliye web sitemize yöneltilen sorulardan seçtiklerimizi sizlerle paylaşmaya devam ediyoruz.
Yararlı olmasını diliyoruz…
SORU-1: Yeni işe başlayan bir mükellefimizin defter tasdikinin yapılmamış olduğunu fark ettik. Üzerinden 9 ay geçmiş bulunmaktadır. Defter tasdikini bugün itibariyle yaptırsak sakınca olur mu? Vergi dairesinin cezası ile karşılaşır mıyız?
CEVAP-1: Tasdik edilmesi gereken bir defterin zamanında tasdik edilmemesi ciddi sorunlar yaratabilir. Zamanında yapılmayan tasdik nedeniyle usulsüzlük, özel usulsüzlük cezalarının yanı sıra, KDV indirimlerinin reddedilmesi, giderlerin kabul edilmemesi ve benzeri nedenlerle cezalı vergi tarhiyatları ile karşılaşmak yüksek olasılıktır. Defter ve belgelerinizi zamanında tasdik ettirmeye dikkat ediniz.
SORU-2: Ev bütçesine katkı olması için evimde pasta yapıp satmaktayım. Bunun için vergi ödemem gerekiyor mu? İnternet sitesi oluşturarak daha çok insana ulaşmak istiyorum. Açtırmak istediğim bu site için mükellefiyet kaydı yaptırmam gerekir mi?
CEVAP-2: GVK’nun 9/1-6 uyarınca “evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri … … tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın satanlar” vergiden muaf esnaf olarak kabul edilmişlerdir. Aynı maddenin 2. fıkrasında “ticarî, ziraî veya meslekî kazancı dolayısı ile gerçek usûlde Gelir Vergisine tâbi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar” şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Evinizde pasta yapıp satmak hususunda gösterdiğiniz faaliyetiniz, bu kapsam çerçevesinde muafiyet kapsamında değerlendirilebilir. Bunun için de yapacağınız pasta vb. ürünleri gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine “devamlılık” arz edecek şekilde satılmaması şarttır. Örneğin pastane, kafeterya vb. yerlere “devamlılık” arz edecek şekilde satış yapıyorsanız Maliye İdaresi vergi kaydının açılmasını istemektedir. Dolayısıyla buna göre hareket etmek gerekmektedir. İnternet sitesi açmanın ise vergisel bir yükümlülüğü bulunmamaktadır.
SORU-3: Geçen Sene Taksi plakası satmıştık. Bu Mart ayında Vergi dairesine bununla ilgili beyanname verecek miyiz? Vergi Dairesinden tarafımıza vergi çıkıp çıkmayacağını bildirmenizi rica ederiz.
CEVAP-3: Aşağıda sorunuza cevap olabileceğini düşünerekten bazı özelge özetlerini istifadenize sunuyoruz.
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen bir Mukteza: “….Gerçek usulde ticari kazanç mükellefi olmanız sebebiyle, kazancı gerçek usulde tespit edilen işletmenizin aktifinde kayıtlı bulunan ve ticari taksicilik faaliyetinde kullanılan ticari aracınızın ve ticari plakanızın satılmasından elde ettiğiniz kazanç, ticari kazanç olarak değerlendirilecek olup, yıllık ticari kazancınıza dahil edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir” (20.11.2006 tarih ve 22206 sayılı Mukteza).
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen bir Mukteza: “…Basit usulde vergilendirilecek mükellefler gerek hasılatlarını gerekse alış ve giderlerini belgelendirilecekler ve bir hesap dönemi içindeki hasılatları ile bu hasılatlarına esas olan satılan malların alış bedelleri ve bu faaliyetlerine ilişkin diğer giderleri arasındaki müspet fark üzerinden vergilendirileceklerdir. Bu suretle yapılacak hesaplamada mükelleflerin faaliyetleri ile ilgili bulunmakla birlikte evvelce sahip oldukları veya faaliyetlerinin devamı esnasında satın aldıkları amortismana tabi iktisadi kıymet niteliğindeki değerler için yaptıkları harcamalar dikkate alınmayacaktır.
Diğer bir ifade ile bu türden değerler (motorlu araç, ticari plaka, dükkan gibi) Vergi Usul Kanunu’na göre amortismana tabi iktisadi kıymet niteliğinde olmasına rağmen, basit usulde ticari kazancın tespitinde gerek gider yönünden, gerekse bunların satışı halinde hasılat bakımından hesaplamaya katılmayacaklardır.
Bir diğer deyişle bu tür değerler basit usulde vergilendirilen mükelleflerin bir anlamda şahsi malları olarak kabul edilecektir. Bu hükümlere göre, basit usule tabi mükelleflerin şahsi malı niteliğinde bulunan ve basit usulde kazanç tespitinde hiçbir şekilde dikkate alınmayan amortismana tabi iktisadi kıymet niteliğindeki (taksi, kamyonet, minibüs ve bunların ticari plakaları) mal ve hakların elden çıkarılması halinde hasılattan maliyet bedeli ve yapılan diğer giderlerin indirilmesi suretiyle bulunacak fark diğer kazanç ve irat olarak vergilendirilecektir.” (11.05.2005 tarih ve 6829 sayılı Mukteza).
SORU-4: Benim babamım üstüne bir ev var, babam sağ, babam kira gelirini bana hibe etti, kiracı son bir yıldır benim hesabıma kira olarak para yatırıyor. Bu durum için bize nasıl bir yol izlememizi önerirsiniz?
Babam kira geliri için henüz beyanname vermedi. Kira kontratı babamın üzerine, zaten mülk sahibi de babam, sadece kira geliri benim hesabıma yatıyor. Ben de henüz bu gelir için beyanname vermedim. Babamın sahip olduğu evinden aylık 600 TL kira geliri elde ediyorum. Ben de başka bir konuta aylık 725 TL karşılığı kira ödüyorum. Ayrıca babamın şu an kendisinin ikamet ettiği ikinci bir evi var.
CEVAP-4: Herhangi bir sebepten dolayı kiracıdan elde edeceğiniz kirayı eş, çocuk veya bir yakınınızın hesabına yatırılması durumunda taşınmazın sahibi kim ise vergi beyannamesi o kişi tarafından verilmelidir. Kira parasını tahsil eden eş, çocuk, torun veya yakını bundan dolayı beyanname vermeyecektir.
SORU-5: 5615 sayılı kanunla Gelir vergisi Kanununun 41. nci maddesinde yapılan düzenlemelerle de ticari kazanç ve zirai kazanç sahibi gelir vergisi mükellefleri de transfer fiyatlandırması uygulamasına dâhil edilmiştir. Buradan gelir vergisi mükelleflerinin de transfer fiyatlandırmasına tabi olacağını çıkarabilir miyiz? Sadece kurumlar mükelleflerinin transfer fiyatlandırması kapsamında olacağını düşünüyordum. Acaba yanlış mı biliyoruz? Bilgilendirebilir misiniz?
CEVAP-5: Esasen kurumlar vergisi mükelleflerine paralel olarak gelir vergisi mükelleflerinden ticari ve zirai kazanç sahipleri için de transfer fiyatlandırması hususunda paralel düzenlemeler getirilmiştir. Bilindiği üzere kurumlara ilişkin KVK’nun 13. maddesinde yer alan “transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı” uygulamasına paralel bir şekilde GVK m 41/5 de benzer hükümlere yer verilmiştir. Bu kazanç sahipleri de ilişkili kişi kapsamındaki kişilerle işlem yaparken örtülü kazanç uygulamasına dikkat etmelidirler.
Bildirim konusunda ise sadece kurumlar vergisi mükellefleri için zorunluluk getirilmiştir. Transfer fiyatlandırması formu ve belirli durumlarda transfer fiyatlandırması raporu kurumlar vergisi mükellefleri tarafından tanzim edilip bildirime tabi tutulacaktır. Gelir vergisi mükellefleri için bu şekilde benzer bir bildirim yükümlülüğü getirilmemiştir. Birinci sınıf tacir de olsanız kurumlar vergisi mükellefi değilseniz bildirim yapmanızı gerektiren bir durum yoktur. Ancak bu konudaki işlemlerinizin tevsikinin sağlıklı olması için belgelerin muhafazası yerinde olacaktır.
SORU-6: Oturduğumuz sitede kapıcı dairesi kiraya verilmiş ve kiracı 12 yıldır oturuyor, düzenli kirasını ödüyor. Bunun karşılığında makbuz veriyorlar ve anladığımız kadarı ile vergi vb. ödenmemiş. Bu kiralar karşılığında vergi ödenmesi gerekiyor muydu yoksa vergiden muaf mı kapıcı dairesi…
CEVAP-6: Ortak yerlerin kiraya verilmesi (kapıcı dairesi gibi) karşısında elde edilen gelirler kat maliklerinin ortak geliridir. Kaç tane kat maliki varsa yıllık olarak elde edilen miktar o sayıya bölünür ve kat maliki başına miktar hesaplanır. Bu kat malikleri açısından gayrimenkul sermaye iradı kabul edilir. Kat maliki başına düşen bu miktar kat maliklerinin kişisel kazanç bileşimine göre beyan edilecek ya da beyan edilmeyecektir.
SORU-7: Eşim çalışıyor ben de 2 Mayısta işe başlayacağım. 7 aylık bir kızımız var. Eşim asgari geçim indirimi alıyordu. Ben de çalışmaya başladığımda asgari geçim indirimi alabilir miyim? Yoksa eşlerden sadece biri mi alabiliyor? Yanıtlarsanız memnun olurum.
CEVAP-7: Hem siz hem de eşiniz, ikinizde ayrı ayrı asgari geçim indiriminden yararlanabilirsiniz. Çocuğunuz üzerinden hesaplanacak miktar ise sosyal güvenlik açısından çocuk kime bağlıysa, anne veya babadan hangisi üzerinden sosyal güvenlik hizmetlerinden yararlanıyorsa, o taraf üzerinden gösterilerek asgari geçim indiriminden faydalanabilirsiniz.
SORU-8: Asgari Geçim İndirimi (AGİ) ile ilgili iş yerimle sıkıntı yaşıyorum. Benim maaş net ortalama 1.490 TL civarındadır. Bu rakama asgari geçim indirimi dahil midir değil midir?
CEVAP-8: AGİ bireysel (ücretli kişiye özel) bir vergisel düzenlemedir. Ücretli çalışan herkes AGİ ödemesini medeni durum, çocuk sahibi olma vb. faktöre göre almaktadır. AGİ, sizin gelir verginizden düşülen ve size aktarılan kısımdır. Asgari geçim indiriminin her ücretliye kanuni olarak yansıtılması zorunludur. Her ay ücretliler için düzenlenen bordroda ücretten yapılan yasal kesintiler nasıl ki ayrıca gösteriliyorsa, asgari geçim indirimi miktarının da gösterilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla maaş+agi olarak ücretinizi almanız ve bordronuzda da bunun gösterilmesi kanuni bir zorunluluktur. Bordronuzu kontrol edip, bu rakamın ayrıca gösterilip gösterilmediğine bakmanız gerekmektedir. Gösteriliyorsa, asgari geçim indirimini alıyorsunuz demektir. Ancak gösterilmiyorsa resmi anlamda (yasal olarak usule uygun) almıyorsunuz demektir.
SORU-9: 10.02.2010–05.06.2012 Tarihleri arasında belirsiz süreli iş sözleşmesiyle Afganistan’da bir inşaat firmasında isteğe bağlı sigortalı olarak çalıştım. Maaşım Türkiye’den ödeniyordu. Çalıştığım süre içerisinde A.G.İ paramızın ödenmesi ile ilgili bir malumatta bulunmadılar. Yurtdışı hizmet akdine bağlı olarak eğer böyle bir hakkım var ise bu parayı almak istiyorum. Konu ile ilgili açıklamanızı saygılarımla arz ediyorum.
CEVAP-9: Türkiye’de mükellefiyeti olan ve görevlendirme (sözleşme) ile gittiğiniz ülkedeki sorumluluğunuz dolayısıyla size yapılan ücret ödemesi esnasında asgari geçim indiriminden faydalanmanız gerekmektedir.
SORU-10: Avans kar dağıtımının muhasebe kaydına ilişkin mevzuatta herhangi bir muhasebe kaydına rastlayamadık. Muhtelif web sitelerinde de muhasebe kaydına ilişkin bilgi bulunmamakta. Mükelleflerimiz arasında bu yönde işlem yapacak firmalar bulunmaktadır. Konu ile ilgili bilgilerinize rica ederiz.
CEVAP-10: Bize göre uygun olan muhasebe kaydı aşağıda istifadenize sunulmuştur.
1- I. Ara Dönem Temettü Avansı Dağıtım Tahakkuk Kaydı
–––––––––––––– 15.08.2012–––––––––––––––
198 DİĞERDÖNEN VARLIKLAR xxx
198.10 TemettüAvansı
198.10.03 I. AraDönem Temettü Avansı
331 ORTAKLARA BORÇLAR xxx
331.10 Temettü Avansı
331.10.03 I. Ara Dönem Temettü Avansı
––––––––––––––––––––––––––––/ –––––––––––––––––––––––––––––––
2- Temettü Avansının Ödeme Kaydı
–––––––––––––– 25.08.2012–––––––––––––––
331ORTAKLARA BORÇLAR xxx
331.10Temettü Avansı
331.10.03 I AraDönem Temettü Avansı
102 BANKALAR xxx
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR xxx
360.70 TemettüAvansı Stopajı
––––––––––––––––––––––––––––/ –––––––––––––––––––––––––––––––
Kâr dağıtımına bağlı stopaj, dağıtılmasına karar verilen kâr payının ortaklarca elde edildiği dönemde yapılır ve bu döneme ilişkin muhtasar beyanname ile beyan edilir. Bu düzenleme temettü avansına ilişkin stopaj için de geçerlidir. Önceki ara dönemlerde ödenen temettü avansı, sonraki ara dönemlerde hesaplanan temettü avansından mahsup edilecektir. Ayrıca, dönem içinde ödenen temettü avansları toplamının da ertesi yıl kâr dağıtımında dikkate alınacağı unutulmamalıdır.
3-Temettü Avansının Ertesi Yıl Dağıtılacak Kârdan Mahsup Edilmesi
––––––––––––––––––––––––––––/ –––––––––––––––––––––––––––––––
570 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI XXX
540 YASAL YEDEKLER XXX
541 STATÜ YEDEKLERİ XXX
542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER XXX
331 ORTAKLARA BORÇLAR XXX
198 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR xxx
198.10Temettü Avansı
198.10.03 I. aradön. temettü avansı
–––––––––––––––––––––––––––– / –––––––––––––––––––––––––––––––
SORU-11: Tapusu abimin üzerine olan evin 2 yıl sonra devrini bana gerçekleştirmek üzere satış vaadi sözleşmesi hazırlayıp bunu noter huzurunda imzaladığımız zaman, 2 yıl sonra abim tapuyu üzerime devrini gerçekleştirmeyeceğini söylerse ve anlaşamazsak mahkemede hakim benim lehime karar verip, evin tapusunu benim üzerime olmasını sağlayabilir mi? Yani bu sözleşmenin hukuki bağlayıcılığı ve sonucu ne olur?
CEVAP-11: Gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi yapmanız durumunda, ileride ağabeyiniz bir satış yaparsa, alıcının bunu bilmediği varsayımı altında evinizi geri almanız mümkün değildir. “Ağabeyim bana satacaktı, ama sözünde durmadı bu satış iptal edilmelidir” deme şansı ile mahkemeden iptal ettirmeniz mümkün değildir. Sadece yaşadığınız bir tazminat gerektirecek husus varsa bu miktar kadarını abinizden talep etme hakkınız doğar. Ne olursa olsun abiniz bunu satamaz diye bir kural yoktur. Pekâlâ, başkasına satabilir. Neticede tapuda işlem yapılmadığı sürece mülkiyet abinizdedir, her türlü tasarruf hakkına sahiptir. Satış vaadi sözleşmesi tapuya şerh düşülebilir. Ancak bu başkasına satılmasına engel değildir. Düşülen şerh 5 sene boyunca geçerlilik kazanır, sonra kendiliğinden düşer.
SORU-12: Ben ve eşim kamu personeliyiz. Eşimin bordrosunda asgari geçim indirimi yapılmış fakat benim bordromda yapılmamış görünüyor. Sorum şu eşlerden birisinin alması yeterli mi yoksa her iki eş de ayrı ayrı alabiliyor mu? Alabiliyorsa almadığım miktar için nereye başvurmalıyım?..
CEVAP-12: Asgari geçim indirimi ister kamu ister özel sektör olsun, her bir ücretli için kişisel bir indirim hakkıdır. Dolayısıyla eşiniz de siz de ayrı ayrı vergiden istisna olmadığınız sürece yararlanacaksınız.
Muhasebe ile derhal iletişime geçiniz. Hakkınızı doğru bir şekilde alınız. Almadığınız miktarı kurumunuz düzeltme yoluyla vergi dairesinden talep edip, size yansıtabilir. Hatta kişisel talepte de bulunabilirsiniz.
